Tradycje związane ze świętami Bożego Narodzenia przekazywane są w Polsce z pokolenia na pokolenie od stuleci. Chyba nikt z Polaków nie wyobraża sobie świąt bez pięknie przystrojonej choinki z mnóstwem światełek, śpiewania kolęd, dzielenia się opłatkiem. Wyjątkowo atrakcyjne tradycje świąteczne dla dzieci to oczekiwanie, aż na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka i otrzymywanie prezentów w wigilijny wieczór. Dla wielu ważny jest również religijny aspekt świąt Bożego Narodzenia, stąd też odprawiane we wszystkich kościołach o północy uroczyste Msze święte (tzw. Pasterki) nadal gromadzą tłumy wiernych.
Poniżej krótko opiszemy najważniejsze polskie zwyczaje bożonarodzeniowe
Ubieranie choinki
W Europie zwyczaj ubierania choinki zapoczątkowali Niemcy. Przystrajanie drzewka jest obowiązkowym zwyczajem bożonarodzeniowym. Zgodnie z tradycją należy robić się to w Wigilię lub kilka dni wcześniej. Bożonarodzeniowe drzewko ubiera się w zależności od preferencji domowników – niekiedy jest ono kolorowe, z mnóstwem ozdób, a czasem przystrojone minimalistycznie w jednym kolorze. Można również wykonać własnoręcznie ozdoby świąteczne, np. łańcuchy, aniołki z papieru — to też jest swoistą tradycją świąteczną!
Łamanie się opłatkiem
Dzielenie się opłatkiem to przede wszystkim symbol pojednania i przebaczenia. Historia tej tradycji wywodzi się już od pierwszych сhrześcijan, którzy dzielili się chlebem. W wielu polskich domach dzielenie się opłatkiem poprzedza modlitwa oraz czytanie fragmentu Ewangelii wg św. Łukasza. Podczas łamania się opłatkiem, bliscy składają sobie także życzenia bożonarodzeniowe. Następnie zasiadają do kolacji wigilijnej.
Sianko pod obrusem
Wigilijny stół przykrywany jest białym obrusem, pod który wkłada się sianko – symbol skromności oraz ubóstwa, w jakim na świat przyszedł Jezus. Według wierzeń tym samym siankiem gospodarze zapewniają sobie dostatek i powodzenie na kolejny rok.
Tradycyjne potrawy wigilijne
Polacy tradycyjnie serwują na świątecznym stole 12 potraw. Zwyczaj ten odnosi się do 12 apostołów, którzy spożywali z Jezusem ostatnią wieczerzę. Żeby w nadchodzącym roku mieć szczęście – należy spróbować wszystkich dań. Tradycyjne potrawy, których nie może zabraknąć na wigilijnym stole to:
• barszcz czerwony z uszkami
• pierogi z kapustą i grzybami
• ryba po grecku
• karp smażony
• kluski z makiem
• kapusta z grzybami
• zupa grzybowa
• śledzie
• kompot z suszu
• makowiec
• groch z kapustą
• paszteciki z kapustą i grzybami.
Na świątecznym stole często pojawia się także sałatka jarzynowa, karp w galarecie i inne potrawy, w zależności od rodzinnej i regionalnej tradycji.
Śpiewanie kolęd
Jedną z polskich tradycji jest także śpiewanie kolęd. Najsłynniejsze z nich to między innymi „Przybieżeli do Betlejem pasterze”, „Cicha noc”, „Gdy śliczna Panna”. Są to pieśni, które opisują narodzenie Jezusa. Wspólne kolędowanie z rodziną podczas świąt stwarza magiczną atmosferę, uwielbiają je także dzieci.
Dodatkowe nakrycie na wigilijnym stole
Na stole ustawia się dodatkowe nakrycie – o jeden talerz więcej, niż jest wszystkich uczestników kolacji. Obecnie ma to symbolizować otwartość na zbłąkanego wędrowca, którego w ten sposób zaprasza się do stołu i wspólnego świętowania. Kiedyś dodatkowe nakrycie zostawiało się dla zmarłych.
Pierwsza gwiazdka na niebie
Wyjątkowym momentem Wigilii jest oczekiwanie przez dzieci na pierwszą gwiazdkę. Gdy pojawi się na niebie – można wtedy zasiąść do wigilijnej kolacji. Wypatrywanie na niebie pierwszej gwiazdki jest symbolicznym nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej, która zwiastowała narodziny Jezusa.
Prezenty pod choinką
Zwyczajem wigilijnym jest również rozpakowywanie prezentów. Oczywiście dopiero po pojawieniu się na niebie pierwszej gwiazdki.