W tym tygodniu w Polsce obchodzone będą ważne święta. Na pytanie „Co Polacy świętują na początku listopada?” ostatnio coraz częściej można usłyszeć odpowiedź, że jest to Halloween.
To jednak nieprawda. Niewątpliwie, Halloween od kilkunastu już lat istnieje w świadomości wielu Polaków i jest obecny w polskiej przestrzeni medialnej. Nie zmienia to faktu, że w żadnym wypadku nie jest to tradycyjne polskie święto. Natomiast 1 listopada w Polsce obchodzi się uroczystość Wszystkich Świętych. Dla katolików jest to bardzo ważne święto religijne. Dzień ten kojarzy się dla wielu ze zniczem, z grobem bliskich osób, z cmentarzem, dla innych – z wiązanką kwiatów, jeszcze dla innych – z modlitwą i pamięcią o tych, którzy odeszli już do wieczności. Polacy w tym dniu udają się z całymi rodzinami na cmentarz i nawiedzają groby swoich bliskich, przyjaciół, rodziców, krewnych, znajomych, stawiają kwiaty i zapalają znicze wierząc, że już cieszą się oni chwałą w domu Ojca Niebieskiego. Kościół w Dniu Wszystkich Świętych oddaje cześć tym, którzy już weszli do chwały niebieskiej, a wiernym pielgrzymującym jeszcze na ziemi wskazuje drogę, która ma zaprowadzić ich do świętości. Przypomina również prawdę o wspólnocie wszystkich wierzących ze Świętymi, którzy otaczają ich swoją opieką. Warto zaznaczyć, że termin „Wszyscy Święci” oznacza zarówno kanonizowanych świętych, jak i tych, którzy byli nieznani za życia.
W początkach chrześcijaństwa, w obawie przed bałwochwalstwem, nie oddawano czci nikomu ze stworzeń, ani ludziom, ani aniołom. Oddawano cześć jedynie Bogu w Trójcy Świętej Jedynemu. W Nowym Testamencie możemy zauważyć pochwałę, jaką sam Pan Jezus daje św. Janowi Chrzcicielowi i cześć, z jaką wyraża się św. Paweł w listach do Rzymian i Hebrajczyków o Abrahamie i Melchizedeku.
Najpierw przedmiotem kultu stała się Najświętsza Maryja Panna, jako Matka Syna Bożego. Zaczęto wznosić kościoły ku Jej czci, Kościół zaczął ustanawiać święta i układał modlitwy oraz pieśni o Matce Bożej. W tym samym czasie zauważamy też kult św. Michała Archanioła. Krwawe prześladowania Kościoła w I w. rozbudziły także kult męczenników. Dzień ich zgonu uważano za dzień ich narodzin dla nieba. Dlatego już od V w. kult prywatny przerodził się w urzędowy, powszechny. 13 maja 608 r. papież Bonifacy IV rzymską świątynię pogańską ku czci nieznanych bóstw (Panteon) poświęcił Matce Bożej i świętym męczennikom. W VIII w. papież Grzegorz III w kościele św. Piotra otworzył kaplicę poświęconą Wszystkim Świętym, nie tylko męczennikom. W Anglii w połowie VIII w. pojawiło się święto Wszystkich Świętych, które obchodzono 1 listopada. Natomiast papież Jan XI w 935 r. ustanowił osobne święto ku czci Wszystkich Świętych, wyznaczając je oficjalnie na dzień 1 listopada. Tak więc uroczystość Wszystkich Świętych ma już ponad tysiącletnią tradycję i przypomina nam przede wszystkim tych Świętych Pańskich “z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków” (por. Ap 7, 9), którzy nie mają swoich osobnych wspomnień w roku liturgicznym. W ciągu wieków Kościół ubogacił kult świętych. Stawiał im posągi, malował ich obrazy, budował ku ich czci świątynie i ołtarze, ułożył szereg modlitw i pieśni religijnych ku ich czci. Zostały również ułożone teksty liturgiczne do Mszy św. i kapłańskich pacierzy – Liturgii Godzin.
Kult Świętych pomnaża cześć Boga. Świętych Pańskich czcimy ze względu na naszego Stwórcę, którego oni “reprezentują”. Tak więc nie bezpośrednio, lecz pośrednio przez nich kierujemy kult ku Panu Bogu. Kościół oddaje cześć świętym w różnym stopniu. I tak na pierwszym miejscu stawia Najświętszą Maryję Pannę, następnie świętych: Józefa i Jana Chrzciciela, dalej Apostołów, wśród których Święci Piotr i Paweł mają uprzywilejowane miejsce. Najwięcej jest świętych lokalnych, którzy odbierają szczególną cześć: w zakonie, w narodzie, w państwie czy w diecezji, gdzie się wsławili męczeństwem za wiarę lub niezwykłą cnotą.
2 listopada Kościół obchodzi Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych. W polskiej tradycji dzień ten jest nazywany Dniem Zadusznym lub inaczej “zaduszkami”. To wspomnienie wprowadził opat benedyktynów w Cluny we Francji, św. Odilon. On to w 998 r. zarządził modlitwy za dusze wszystkich zmarłych w dniu 2 listopada. Termin ten i sama idea szybko rozprzestrzeniły się we Francji, Anglii, Niemczech i we Włoszech. W XIII w. zwyczaj ten w Kościele rzymskim stał się powszechny.
Kościół w tym dniu wspomina zmarłych pokutujących za grzechy w czyśćcu. Chodzi więc o dusze tych, którzy nie mogą wejść do nieba, gdyż mają pewne długi do spłacenia Bożej sprawiedliwości. Prawdę o istnieniu czyśćca Kościół ogłosił jako dogmat na soborze w Lyonie w 1274 r. i na XXV sesji Soboru Trydenckiego (1545-1563), w osobnym dekrecie o czyśćcu. Sobór Trydencki orzekł, że duszom cierpiącym w czyśćcu można pomagać. Cała wspólnota Kościoła przychodzi z pomocą duszom czyśćcowym zanosząc w tym dniu prośby przed tron Boży. Aby pomóc zmarłym pokutującym za popełnione za życia grzechy, żyjący mogą w tych dniach uzyskać i ofiarować za nich odpusty zupełne.
Nabożeństwo do dusz czyśćcowych było i jest bardzo żywe. Świadczą o tym uroczyście urządzane pogrzeby, a także często zamawiane Msze św. w intencji zmarłych (szczególnie tzw. Msze św. gregoriańskie – 30 Mszy św., które odprawiane są codziennie przez 30 dni). W Polsce istnieje nawet zgromadzenie Sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych, założone przez błogosławionego o. Honorata Koźmińskiego – kapucyna.